Συνεντεύξεις

Λόγω της ενασχόλησής μου με τη μουσική και όντας μαθήτρια του Ωδείου των Χρωμάτων, ένας ιδιαίτερος άνθρωπος-καθηγητής, για εμένα, είναι ο κ. Μάνος Παναγιωτάκης. Έχοντας συζητήσει πολλές φορές μαζί του για τη μουσική αποφάσισα να του πάρω μία συνέντευξη την οποία σας παραθέτω παρακάτω:

1. Πού γεννηθήκατε;

Γεννήθηκα στο Ηράκλειο Κρήτης όπου και μεγάλωσα, στις 5 Σεπτεμβρίου του 1982

2. Τι σημαίνει η λέξη μουσική και κατ' επέκταση σύνθεση;

 Η λέξη μουσική, πέρα από συστοιχίες ήχων είναι κατά κύριο λόγο ένας τρόπος έκφρασης. Τρόπος έκφρασης με την έννοια, της εξωτερίκευσης προσωπικών εμπειριών, καταστάσεων και συναισθημάτων. Το γεγονός της διαφορετικότητας μεταξύ των ανθρώπων οι οποίοι επιχειρούν την απόδοση όλων των παραπάνω, δημιουργεί. Έτσι, η μεγάλη ποικιλομορφία που υπάρχει ανάμεσα στα διάφορα  ιδιώματα της μουσικής και των τεχνών γενικότερα, διαμορφώνεται σύμφωνα με τον διαφορετικό τόπο, το διαφορετικό χρόνο, και την κοινωνική ομάδα.

3.Από ποιά ηλικία ξεκινήσατε να ασχολείστε με τη μουσική;

Ξεκίνησα να ασχολούμαι το 1989, όταν πήγαινα Δευτέρα δημοτικού. Αρχικά ασχολήθηκα με το πιάνο, το βασικό μου όργανο όμως είναι το φλάουτο.

4. Τι σας ώθησε στο να ασχοληθείτε με τη μουσική;

Σημαντική επιρροή υπήρξε ο παππούς μου ο οποίος ήταν τσαγκάρης όμως έπαιζε μαντολίνο σε κρητικά πανηγύρια. Οι πρώτοι βαθμού συγγενείς μου δεν είχαν κάποια σχέση με τη μουσική, πάντως βοήθησε και η μόδα διότι στα τέλη της δεκαετίας του ’80 ξεκίνησε πάρα πολύς κόσμος να ασχολείται με τη μουσική. Για παράδειγμα πολλοί συμμαθητές μου αποφάσισαν να ασχοληθούν με κάποιο μουσικό όργανο.

5. Σε ποια μέρη έχετε σπουδάσει;

Αρχικά στο Ηράκλειο στο Ολυμπιακό Ωδείο, έπειτα στο Σύγχρονο Ωδείο Κρήτης. Επίσης παράλληλα με το τμήμα μουσικών σπουδών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, στο Ωδείο Μουσικοί Ορίζοντες και τέλος στο University of York όπου έκανα μεταπτυχιακό και διδακτορικό στη σύνθεση.

6. Πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε με τα θεωρητικά και όχι με την διδασκαλία των μουσικών οργάνων που γνωρίζετε;

Γενικά κάθε άνθρωπος έχει μια κλίση. Η δικιά μου είναι περισσότερο στα θεωρητικά και στη σύνθεση παρά στην εκτέλεση.

7.Πού έχετε εργαστεί;

Τα τελευταία τρία χρόνια έχω εργαστεί σε δημοτικά σχολεία (3ο, 12ο, 23ο, 32ο και στο δημοτικό σχολείου Καστελιού)  όπως και στο Ωδείο των Χρωμάτων. Επιπλέον έκανα και ιδιαίτερα μαθήματα φλάουτου και μουσικής τεχνολογίας.

8. Ποια είναι η γνώμη σας για τον τρόπο που διδάσκεται η μουσική στα σχολεία;

Όσον αφορά τα δημοτικά σχολεία κάτι κακό που συμβαίνει είναι ότι χωρίζουν τους δάσκαλους σε δύο κατηγορίες. Στην μια κατηγορία ανήκουν αυτοί που διδάσκουν το τραγούδι και στην άλλη αυτοί που αποφεύγουν το τραγούδι, εστιάζοντας σε παραμέτρους όπως για παράδειγμα τα μουσικά παιχνίδια. Η δική μου άποψη επί του θέματος είναι ότι κανένα από τα δύο άκρα δεν είναι σωστό. Πρέπει να επιτυγχάνεται συνδυασμός και των δύο. Το πρώτο μέρος της διδασκαλίας, το τραγούδι, στοχεύει στην καλλιέργεια του μουσικού οργάνου που όλοι έχουμε μέσα μας, τη φωνή, και σε πλείστες άλλες δραστηριότητες που άπτονται των τομέων της μουσικής (π.χ. σύνθεση, εκτέλεση, καλλιέργεια ακοής και μουσικής αντίληψης γενικότερα). Πέρα από αυτά τα δύο καλό θα ήταν να στοχεύουμε σε μία διαθεματική προσέγγιση όλων των γνωστικών πεδίων με τα οποία ένα παιδί έρχεται σε επαφή στον χώρο του σχολείου (π.χ. Ιστορία, Μαθηματικά, Γλώσσα)

9. Σε ποιες χώρες έχουν εκτελεστεί τα έργα που έχετε συνθέσει;

Τα έργα μου έχουν εκτελεστεί σε Ελλάδα, Αγγλία, Ιταλία, Γερμανία, Αυστρία και Αμερική

10. Σε σύγκριση με την Ελλάδα πιστεύετε πως υπάρχει μεγαλύτερη αποδοχή από το ξένο κοινό και αν ναι, ποιοι κατά τη γνώμη σας είναι οι λόγοι που στη χώρα μας δεν έχει τόσο μεγάλη αποδοχή η Ευρωπαϊκή μουσική;

Κύριος λόγος που η Ευρωπαϊκή μουσική δεν έχει την αποδοχή που θα είχε σε άλλες χώρες είναι ότι δεν ανήκει στη δική μας κουλτούρα. Βεβαίως και η Ελλάδα είναι μια Ευρωπαϊκή χώρα αλλά με βαθιά ανατολική παράδοση. Τα δείγματα δυτικής μουσικής είναι ελάχιστα και περιορίζονται στα Επτάνησα και σποραδικά στην Μακεδονία και την Ανατολική Κρήτη. Επομένως η κλασική μουσική έχει πιο ευρεία αποδοχή σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες και όχι στην Ελλάδα λόγω της κουλτούρας αλλά και της γενικότερης πολιτισμικής ιδιοσυγκρασίας. Άλλος ένας σημαντικός λόγος είναι ο λανθασμένος τρόπος που διδάσκεται ιδίως στις πόλεις της επαρχίας. Είναι λίγες οι περιπτώσεις όπου παράλληλα με την εκμάθηση ενός μουσικού οργάνου διδάσκεται και αφομοιώνεται η ευρύτερη ευρωπαϊκή κουλτούρα.

11. Στην Κρήτη ενώ αρκετοί γονείς παροτρύνουν τα παιδιά τους να ασχοληθούν με ένα κρητικό μουσικό όργανο, παρατηρούμε ότι τα παιδιά δεν στρέφονται στην ευρωπαϊκή μουσική. Για ποιο λόγο πιστεύετε ότι συμβαίνει αυτό;

Εδώ θίγουμε ένα μεγάλο ζήτημα που απασχολεί αρκετούς εθνομουσικολόγους σε αρκετά πανεπιστημιακά ιδρύματα και είναι αυτό της μόδας. Σε πολλές περιπτώσεις ακόμα και  τα κλασικά όργανα (π.χ. πιάνο, βιολί, φλάουτο κλπ.) κερδίζουν τους μαθητές λόγω της οικειότητας που αποκτούν με αυτά μέσω της διαφήμισης και της γενικότερης πληροφόρησης που χαρακτηρίζει την εποχή μας. Αυτό βέβαια συναντάται πολύ λιγότερο στην επαρχία όπου τα παραδοσιακά ακούσματα είναι πολύ εντονότερα με αποτέλεσμα η διδασκαλία των παραδοσιακών οργάνων να ανθεί.

12. Με ποιους διάσημους/διακεκριμένους  συνθέτες/μουσικούς έχετε συνεργαστεί/συναντήσει;

Αρχίζοντας από την εγχώρια μουσική δημιουργία, θα αναφέρω τον Θεόδωρο Αντωνίου ο οποίος ήταν καθηγητής μου στη σύνθεση. Επίσης ο Thomas Simaku διακεκριμένος Βρετανός συνθέτης αλβανικής καταγωγής ο οποίος υπήρξε ο επιβλέπων της διδακτορικής μου διατριβής και τέλος ο Gunther Schuller ένας από τους σημαντικότερους συνθέτες του 20^ου αι. στην Αμερική.

13. Ποιο μουσικό είδος σας χαρακτηρίζει;

Με χαρακτηρίζει το είδος που εδώ και παραπάνω από έναν αιώνα ονομάζεται σύγχρονη ευρωπαϊκή μουσική, η οποία είναι η αντίστοιχη κλασική μουσική που γράφεται στις μέρες μας. Η μουσική αυτή χαρακτηρίζεται από πολύ μεγάλο αριθμό ιδιωμάτων και το ύφος της ποικίλει τόσο από περίοδο σε περίοδο, όσο και από συνθέτη σε συνθέτη, ακόμα και από έργο σε έργο. Το άκουσμά της ίσως από πολλούς να εκλαμβάνεται δυσκολότερο όσον αφορά στην κατανόησή της λόγω των ασυνήθιστων ηχοχρωμάτων που συχνά τη διακατέχει. Πιστεύω ότι για να κατανοήσει ένας άνθρωπος πλήρως αυτήν την ιδιάζουσα αισθητική προσέγγιση της μουσικής θα πρέπει να μελετήσει τις σύγχρονες τέχνες (χορός, θέατρο, ζωγραφική, γλυπτική, κινηματογράφος) και να κάνει τους σχετικούς παραλληλισμούς με αυτές τόσο ως προς τους τρόπους και τα μέσα έκφρασης όσο και ως προς το σκοπό που εξυπηρετεί μέσα στο σύγχρονο κοινωνικό σύνολο.

14. Πέρα από τη μουσική σε συναυλιακό χώρο έχετε ασχοληθεί με τη σκηνική μουσική;

Το 2009 παρουσίασα στο York το μουσικό θέατρο «Σίσυφος» το οποίο αναφέρεται στο ομώνυμο μυθικό πρόσωπο όπου στην προσπάθειά του να υπερτερήσει της βούλησης των θεών καταδικάζεται να κυλά αιώνια έναν βράχο στον Τάρταρο. Με αφορμή τον ίδιο τον μύθο καθώς επίσης και το αντίστοιχο δοκίμιο του Albert Camus, «Ο μύθος του Σίσυφου» προβάλλονται διάφορα φιλοσοφικά ζητήματα που έχουν απασχολήσει κατά καιρούς τη σύγχρονη κοινωνία.

15. Ποια είναι τα σχέδια σας για το κοντινό μέλλον;

Η συμμετοχή μου στο συνέδριο 15th International conference “Principles of Music Composing: Phenomenon of Melody” στο Vilnius της Λιθουανίας στις 14 Οκτωβρίου όπου θα παρουσιάσω μία εργασία μου με τίτλο «Exotic Sounds in the Melodic Shaping of George Crumb's Middle Period Works» σχετικά με τα ανατολικά στοιχεία που επηρέασαν τη σύνθεση των μελωδικών γραμμών διαφόρων συνθετών του 20^ου αι.  Στη συνέχεια τη Μεγάλη Εβδομάδα θα επισκεφτώ το  «Visby International Centre for Composers» στο Gotland της Σουηδίας όπου θα συνθέσω το έργο μου «Χρωμόσφαιρα» για ορχήστρα.

Ιωάννα, θα ήθελα να σε ευχαριστήσω ιδιαιτέρως για την τόσο πολύπλευρη και ενδιαφέρουσα συζήτηση και να σου ευχηθώ κάθε επιτυχία στην όποια επιστημονική ή καλλιτεχνική αναζήτησή σου στο μέλλον

Με τη σειρά μου, θα ήθελα κι εγώ να ευχαριστήσω τον κ. Παναγιωτάκη για τον χρόνο που αφιέρωσε και του εύχομαι να συνεχίσει το θαυμαστό αυτό έργο του!

Ιωάννα Φραγκιουδάκη Β5